Co to jest nawrót w chorobie alkoholowej?
W chorobę alkoholową, ze względu na jej nieuleczalność i chroniczność jest wpisany nawrót. Nawet dobrze przebyta terapia uzależnień, nie jest w stanie jemu w 100% zapobiec. Może jednak przygotować osobę uzależnioną do radzenia sobie z nawrotem. Aby móc mówić o nawrocie choroby, musi wcześniej zaistnieć proces zdrowienia – czyli u osoby uzależnionej powinno dojść w wyniku zdrowienia do zmiany zachowania i myślenia. Powrót do pełnienia ról społecznych, konstruktywnego radzenia sobie z emocjami oraz zmiany w kontaktach z innymi. Nawrót choroby jest odwróceniem tego procesu. Można go określić jako powrót do wzorców zachowań, myślenia, interpretowania rzeczywistości i funkcjonowania w relacjach, jak w okresie spożywania substancji psychoaktywnych, co w efekcie może spowodować powrót do picia, ale nie musi. Należy jednak zaznaczyć, to że nawrót choroby alkoholowej nie musi skończyć się piciem i nie każde zapicie musi oznaczać nawrót choroby alkoholowej.
Objawy nawrotu choroby alkoholowej
Jak już zostało wspomniane, objawem w chorobie alkoholowej nie musi być naruszenie abstynencji, nie musi być także myśl o spożyciu alkoholu. Bardzo często są to bardziej subtelne zmiany. Sygnały ostrzegawcze nawrotu przejawiają się na czterech płaszczyznach: behawioralnej zachowań, somatycznej samopoczucia fizycznego, psychicznej/emocjonalnej myślenia.
Objawy behawioralne – zachowań:
- Zamykanie się w sobie. Unikanie kontaktów, uciekanie w samotność;
- Nadmierne pracowanie;
- Wchodzenie w konflikty z innymi;
- Nieprzyjmowanie pomocy;
- Zaprzestanie uczęszczania na terapię i na mityngi AA;
- Wracanie do miejsc w którym spożywa się alkohol;
- Nadmierne zajmowanie się zdrowieniem innym;
- Porzucanie czynności, które sprawiają przyjemność, porzucanie hobby;
- Coraz częstsze mijanie się z prawdą – mówienie nieprawdy;
Objawy somatyczne – odczucia w ciele:
- Drżenie ciała
- Pocenie się
- Ból fizyczny – bez jakkolwiek przyczyny
- Bezsenność
- Poczucie napięcia
- Częste czucie smaku i zapachu alkoholu
Objawy psychiczne/emocjonalne – zmiany w myśleniu i odczuwaniu:
- Uczucie stałego napięcia
- Uczucie stałego lęku
- Zwątpienie w proces trzeźwienia
- Zwątpienie w swoje możliwości – “nic się nie uda”
- Stałe rozchwianie emocjonalne – huśtawka uczuć
- Użalanie się nad sobą
Fazy nawrotu choroby alkoholowej
Nawrót choroby alkoholowej nie pojawia się nagle. Podobnie jak choroba alkoholowa jest procesem i ma on swoją dynamikę. Najczęściej rozwija się powoli i zaczyna się od zmian wewnętrznych, a następnie przechodzi do zmian zewnętrznych. Poniżej przedstawiamy fazy nawrotu choroby alkoholowej.
Faza pierwsza czyli zmiany wewnętrzne – tą fazę charakteryzuje zmiana samopoczucia, lęk, niepewność. Sposób myślenia przypomina schemat z czasów picia:
- Zwiększony stres
- Zmiana sposobu myślenia
- Zmiana uczuć
Faza druga czyli zaprzeczanie – dla tej fazy charakterystyczne jest zaprzeczanie. Uzależniony przestaje mówić o swoich trudnościach, ukrywa je, izoluje się i unika towarzystwa. Symptomy:
- Przesadne martwienie się o siebie
- Zaprzeczanie zmartwieniom
- Zaprzeczanie problemom
Faza trzecia unikanie i defensywność – jest to etap utraty zdolności do działania, demobilizacji i poczucia klęski. Osoba uzależniona ma odczucie, że życie nie ma sensu, że nic się nie uda. Symptomy:
- Myślenie życzeniowe
- Defensywność- reagowanie agresją na uwagi innych o swoim stanie
- Zaniedbywanie wcześniej wykonywanych czynności
Faza czwarta narastanie kryzysu – jest to moment całkowitej utraty kontroli nad swoim zachowaniem. Chory przestaje uczęszczać na terapię, zaczyna myśleć o piciu kontrolowanym. Może odnowić kontakty z osobami z którymi spożywał alkohol i odwiedzać miejsca, w których spożywa się alkohol. Ponadto uzależniony zaczyna zaniedbywać swoje obowiązki, zaczyna wypadać z ról społecznych. Symptomy:
- Tunelowe myślenie
- Zaprzestanie chodzenia na terapię, mityngi AA
- Planowanie kończy się niepowodzeniem
Nawroty choroby, jak sobie z nimi poradzić ?
Najlepszą strategią radzenia sobie z nawrotami, jest minimalizowanie do minimum ich wystąpienia. Można tego dokonać poprzez unikanie wyzwalaczy wewnętrznych i zewnętrznych. Unikanie lęku, napięcia, radzenie sobie na bieżąco ze stresem. Ważne jest także, aby osoba uzależniona unikała imprez alkoholowych, osób z którymi spożywała alkohol czy też miejsc, w których kupowała alkohol.
Niezwykle ważne dla osoby uzależnionej, w kwestii uniknięcia nawrotu jest także przestrzeganie higieny życia. Pomocny może w tym okazać się program HALT, czyli po polsku unikanie bycia głodnym, bycia rozdrażnionym, bycia samotnym i nie doprowadzenia do zmęczenia. Ponadto pomocne może być wprowadzenie do programu dnia zajęć sportowych/rekreacyjnych.
W przypadku wystąpienia nawrotu osoba uzależniona powinna posiadać umiejętność wczesnego rozpoznawania nawrotu we wczesnej fazie. Wczesne rozpoznanie nawrotu, daje bowiem większą możliwość poradzenia sobie z nim na wczesnym etapie. Im dłużej bowiem trwa nawrót, tym bardziej nasilają się objawy z czasu nałogu, a tym samym więcej wysiłku trzeba włożyć, żeby go zatrzymać. Im dłużej trwa nawrót tym mniejsza jest wola osoby uzależnionej, żeby ten wysiłek podjąć. Osoba uzależniona wręcz nie widzi w tym żadnego sensu.
Istotnym elementem w radzeniu sobie z nawrotami choroby, może być także uczestniczenie w grupach wsparcia, zajęciach terapeutycznych oraz podtrzymywanie kontaktów z terapeutą po zakończeniu terapii. Nic bowiem nie jest lepszą bronią przed nawrotem niż ciągła praca nad chorobą i nabywanie nowych umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, na mityngach czy też na treningach abstynenckich zachowań asertywnych.
